Khi còn nhỏ, nhiều người trong chúng ta từng được thầy cô nhắc nhở không nên dùng ngón tay để đếm hay làm toán, với lý do điều đó sẽ cản trở khả năng tư duy trừu tượng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc sử dụng ngón tay không chỉ là phản xạ tự nhiên mà còn mang lại nhiều lợi ích trong việc học toán của trẻ.
Mối liên hệ giữa kỹ năng vận động tinh và khả năng toán học
Trong một nghiên cứu gần đây, các nhà khoa học đã khảo sát sự phát triển của kỹ năng vận động tinh và khả năng toán học ở trẻ từ 6 đến 10 tuổi. Trẻ 6 tuổi có kỹ năng vận động tinh tốt hơn thể hiện qua các hoạt động như xâu hạt, đặt đồng xu vào hộp, vẽ đường không chạm biên, những trẻ này cũng có kết quả tốt hơn trong các bài toán cơ bản như ước lượng số lượng mà không cần đếm.
Tuy nhiên, ở trẻ 10 tuổi, mối liên hệ này không còn rõ ràng, điều này cho thấy việc sử dụng ngón tay đặc biệt hữu ích trong giai đoạn đầu khi trẻ mới bắt đầu tiếp cận với các khái niệm toán học cơ bản.
Hướng dẫn trẻ sử dụng ngón tay một cách có hệ thống
Dựa vào những phát hiện trên, các nhà nghiên cứu đã tiến hành một chương trình giảng dạy cho trẻ 6 tuổi, hướng dẫn trẻ sử dụng ngón tay một cách có hệ thống trong việc học toán. Trong suốt năm học đầu tiên, trẻ tham gia 18 buổi học kéo dài 25–30 phút, được tích hợp vào các tiết toán thông thường. Kết quả cho thấy, nhóm trẻ được hướng dẫn sử dụng ngón tay có thành tích tốt hơn trong các bài tập cộng và trừ vào cuối lớp 1 và giữa lớp 2 so với nhóm học theo chương trình tiêu chuẩn mà không có hướng dẫn sử dụng tính tay.
Lợi ích của việc sử dụng ngón tay khi học toán:
Việc khuyến khích trẻ tính tay không chỉ giúp hiểu rõ hơn về các khái niệm toán học cơ bản mà còn phát triển kỹ năng số học cần thiết cho sự thành công lâu dài trong môn toán. Dưới đây là một số lợi ích thực tiễn:
- Tăng cường nhận thức về ngón tay: Khuyến khích trẻ nhận diện và phân biệt từng ngón tay mà không cần nhìn, giúp cải thiện sự khéo léo và chuẩn bị cho việc sử dụng ngón tay trong đếm và tính toán.
- Chia sẻ nguyên tắc đếm: Chơi các trò chơi đếm trong đó mỗi ngón tay đại diện cho một số cụ thể (ví dụ: ngón cái là một, ngón trỏ là hai, v.v.) để củng cố các khái niệm cơ bản trong học toán.
- Làm cho việc học toán trở nên có tương tác: Giới thiệu các trò chơi vỗ tay và kể chuyện trong đó trẻ sử dụng ngón tay để biểu thị số lượng, giúp minh họa số lượng vật thể trong một tập hợp.
- Chơi các trò chơi ghép đôi: Sử dụng các trò chơi để ghép các ký hiệu số và mẫu chấm với các mẫu ngón tay, cho trẻ thấy có nhiều cách khác nhau để biểu thị một số nhất định.
- Dạy số học dựa trên ngón tay: Khuyến khích trẻ giơ ngón tay khi cộng và hạ xuống khi trừ, để thể hiện rằng một số được tạo thành từ các số khác và có thể được phân tách thành các số khác.
- Giới thiệu các khái niệm trừu tượng: Dần dần giới thiệu các đường số và công cụ trực quan để giúp trẻ chuyển từ việc dựa vào ngón tay sang các biểu diễn số trừu tượng hơn khi các em đã sẵn sàng.
Việc sử dụng ngón tay không chỉ là một công cụ hỗ trợ học toán hiệu quả mà còn hỗ trợ trẻ phát triển kỹ năng vận động tinh và khả năng tư duy logic. Thay vì ngăn cản, hãy khuyến khích trẻ sử dụng ngón tay một cách có hệ thống để hỗ trợ quá trình học tập.